W 1945 roku, po zakończeniu działań wojennych, zaczęto organizować polską szkołę w budynkach obecnej szkoły podstawowej.

Z pożogi wojennej ocalało niewiele, chociaż kronika szkolna podaje, że w obrębie placówki znajdowało się pięć budynków.

17 kwietnia 1945 roku rozpoczęły się pierwsze zajęcia  lekcyjne. Funkcję pierwszego kierownika szkoły powierzono Bronisławowi Smużyńskiemu. Warto dodać za kroniką szkoły, że w 1945 roku uczęszczały do szkoły zarówno dzieci polskich repatriantów, jak i dzieci niemieckich rodzin pozostałych jeszcze na terenie miejscowości.

Po Bronisławie Smużyńskim funkcję dyrektora szkoły pełnili kolejno:

1. Paras,

• Zygmunt Rozpędowski,
• Władysław Cichowski,
• Winfryd Ficoń,
• Maria Hołodniak,
• Renata Caban,
• Irena Wajda,
• Mariola Dumin-Kowal

Obecnie dyrektorem szkoły jest Grzegorz Klyszcz.

Ważniejsze daty z życia szkoły:

1945 rok – rozpoczęcie nauki,

1966 rok – nadanie szkole imienia Marii Dąbrowskiej,

1974 rok – utworzenie Zbiorczej Szkoły Gminnej (do szkoły w Bojkowie dowożono dzieci z okolicznych gmin),

1975 rok – reforma administracyjna kraju (utworzenie osiedla Bojków); likwidacja Zbiorczej Szkoły Gminnej,

1990 rok – przywrócenie nauki religii w szkołach,

1999/2000 reforma szkolnictwa, powstanie Gimnazjum przy szkole podstawowej,

2000/2001 likwidacja Gimnazjum i przeniesienie klas gimnazjalnych do szkoły przy ul. Zimnej Wody w Gliwicach,

2001/2002 dołączenie do szkoły oddziałów przedszkolnych, likwidacja oddzielnej administracji przedszkola,

2002 rok- remont budynku szkoły- adaptacja pomieszczeń na sale przedszkolne,

2002/2003 przeniesienie oddziałów przedszkolnych do budynku szkoły.

opracowała mgr U. Koszka

Patron szkoły

Maria Dąbrowska z Szumskich urodziła się 6.10.1889 r. w Russowie pod Kaliszem.

Pochodziła z zubożałej rodziny ziemiańskiej – jej ojciec, powstaniec z 1863, był administratorem majątków ziemskich. W latach 1901 – 1905 uczyła się w prywatnej szkole Heleny Semadeniowej, a następnie w gimnazjum żeńskim. W 1905 wzięła udział w strajku szkolnym. Lata 1906 – 1907 spędziła w Warszawie, gdzie kontynuowała naukę, a później studiowała nauki przyrodnicze oraz socjologię i filozofię w Lozannie i Brukseli. Uczestniczyła wówczas w działalności Filorencji – organizacji niepodległościowej młodzieży polskiej.

Do Kalisza powróciła w 1910 i podjęła pracę nauczycielki geografii na pensji Wandy Motylewskiej. W tym też roku debiutowała jako publicystka w „Gazecie Kaliskiej” i „Zaraniu” oraz wygłosiła swój pierwszy publiczny odczyt. W 1911 wyszła za mąż za M. Dąbrowskiego, emigracyjnego działacza PPS.

W 1913 przebywała w Londynie jako stypendystka Towarzystwa Kooperatystów, a po powrocie opublikowała na łamach pisma „Echo Literacko – Artystyczne” swoje pierwsze opowiadanie „We Francji… ziemi cudzej”. Podczas pierwszej wojny światowej związana była z ruchem ludowym i niepodległościowym, współredagowała pisma „Chłopska Sprawa” i „Polska Ludowa”. W 1917 przeniosła się do Warszawy.

Po odzyskaniu niepodległości pracowała w latach 1918 – 1924 w Ministerstwie Rolnictwa. Brała czynny udział w organizowaniu oświaty ludowej i robotniczej, w ruchu spółdzielczym, działalności ZZLP i Pen Clubu, także bardzo aktywna była w życiu publicznym. Po roku 1924 zajęła się pracą literacką.

Twórczość w okresie międzywojennym:

Opowiadania: „Dzień ojczyzny”(1918), „Gałąź czereśni”(1922), „Uśmiech dzieciństwa”(1923), „Ludzie stamtąd”(1926), Marcin Kozera”(1927) i „Znaki życia”(1938).

„Uśmiech dzieciństwa” to cykl osnuty na wspomnieniach lat dzieciństwa spędzonych w Russowie.

„Ludzie stamtąd” – cykl 8 opowiadań, który okazał się wielkim sukcesem pisarki.

Ukazała w nim życie prostych ludzi, służby folwarcznej (m.in. służącą, owczarza, nocnego stróża), ich niespełnione nadzieje, samotność. Autorka posłużyła się metodą „punktu widzenia”, oddała głos swym bohaterom, co pozwoliło jej głęboko wniknąć w świat „ludzi stamtąd”.

Powieści: „Domowe progi” (1928)

W latach 1932-1934 ukazywały się kolejne tomy najwybitniejszego dzieła Dąbrowskiej, powieści „Noce i dnie”, która jest opowieścią o Kaliszu. Bohaterami utworu są Bogumił i Barbara Niechcicowie (którym nadała rysy własnych rodziców) oraz ich dzieci: Piotruś (zmarł w dzieciństwie), Agnieszka (ma wiele cech Dąbrowskiej), Emilka i Tomaszek. Akcja rozgrywa się w Serbinowie i Kaliszu. Pisarka ukryła pod tymi nazwami dwa miejsca bliskie swemu sercu -Russów i Kalisz.

W 1934 r. otrzymała Państwową Nagrodę Literacką za „Noce i dnie”. Na podstawie jej powieści, Jerzy Antczak zrealizował w 1975 r. film pt. „Noce i dnie”, w którym główne role zagrali: Bogumiła – Jerzy Bińczycki, Barbarę – Jadwiga Barańska. Premiera filmu odbyła się w Kaliszu.

Dramaty: „Geniusz sierocy”. Dramat wysnuty z dziejów XVII w. (1939).

Wojnę i okupację pisarka spędziła w Warszawie, biorąc aktywny udział w podziemnym życiu kulturalno-oświatowym.

Po upadku Powstania Warszawskiego wraz z przyjaciółmi schroniła się w okolicach Łowicza. Do Warszawy wróciła w 1945 r.

W czasach stalinowskich wybiera „emigrację wewnętrzną”, pozostaje obca obowiązującej poetyce socrealizmu.

W okresie powojennym napisała:

„Stanisław i Bogumił” – dramat wysnuty z dziejów XI w. (1948), „Gwiazda zaranna” (1955).

W 1956 r. ukazały się się ,,Myśli o sprawach i ludziach”. Obejmują one artykuły o pisarzach (Mickiewiczu, Słowackim, Prusie, Orzeszkowej, Kasprowiczu, Wyspiańskim, Żeromskim, Strugu, Kademie-Bandrowskim, Gogolu, Tołstoju).

W 1959 r. pisarka wydała ,,Szkice o Conradzie”.

W 1970 r. ukazała się powieść Dąbrowskiej, której nie dokończyła. Były to,,Przygody człowieka myślącego” (miał to być w zamyśle autorki ciąg dalszy ,,Nocy i dni”).

Maria Dąbrowska otrzymała liczne nagrody m.in.:

W 1955 r. Nagrodę Państwową I stopnia. W 1957 r. Uniwersytet Warszawski nadał jej tytuł doktora honoris causa.

Przez pół wieku (1914 – 1965) Dąbrowska prowadziła „Dzienniki”. Oferują one zapiski od 31.07.1914 do 8.05.1965 r. Do tej pory ogłoszono drukiem około jednej trzeciej całości. Autorem wyboru i opracowania jest wybitny znawca twórczości Dąbrowskiej – Tadeusz Drewnowski.

Dnia 22 maja 1984 r. w Warszawie otwarto Muzeum przy ulicy Polnej 40 jako Oddział Muzeum Literatury im. A. Mickiewicza. Jego długoletnim kustoszem była Barbara Musiałowa.

Maria Dąbrowska mieszkała przy ul. Polnej 40 m. 30, od 1917 r. do 1954 r., później przeprowadziła się w Aleje Niepodległości 163.

Muzeum to powstało z inicjatywy inż. Stanisława Mańkiewicza, długoletniego sąsiada Dąbrowskiej, który starał się o to od 1978 r.

opracowała mgr  U. Koszka